JAN ANDRZEJ MORSZTYN
1621 - 1693
Polityk związany z dworem królewskim, wysoki urzędnik państwowy, właściciel magnackiej fortuny. Wszechstronnie wykształcony poeta i tłumacz. Po błyskotliwej karierze dworskiej okrzyknięty zdrajcą i postawiony przed sejmem za zdradę stanu - uciekł do Francj, gdzie zmarł jako hrabia de Chateauvillain. Pradziad ostatniego króla Polski, Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Pochodzenie - ród Morsztynów osiedlił sie w Polsce jeszzce za panowania Kazimierza Wielkiego. Z czasem doszedł do wielu godności, zamożności, a nawet do szlachectwa - rodzina Morsztynów pieczętowała się herbem Leliwa. Nie wszyscy wierzyli jednak w prawdziwość aktu nadania tej nobilitacji, noszącego datę 24 października 1492r.
Morsztyn Jan Andrzej, Morstin, pierwotnie Andrzej Morsztyn (1621-1693), polski poeta. Związany rodzinnie z Lubomirskimi, zawdzięczał im pomoc i poparcie w karierze. Od 1638 studia na uniwersytecie w Lejdzie. Przebywał we Francji i Włoszech jako dworzanin swoich protektorów. Poseł do Szwecji 1655. Po przejściu z kalwinizmu na katolicyzm posłował w Wiedniu 1656-1657.
Zwolennik sojuszu z Francją, pośredniczył między J. Lubomirskim i królową Ludwiką Marią, zyskując duże wpływy polityczne. 1658 referendarz koronny. 1668 podskarbi wielki koronny. Za króla Jana III Sobieskiego występował przeciwko wiązaniu się Polski z Austrią. Oskarżony o zdradę stanu, uciekł 1683 do Francji, gdzie przebywał do końca życia jako hrabia de Châteauvillain.
Jeden z czołowych twórców dworskiej poezji barokowej. Podejmował głównie wątki miłosne, towarzyskie i polityczne. Jego najbardziej cenione zbiory poetyckie to: Lutnia (zbiór wierszy z lat 1638-1660, ofiarowany 1661 marszałkowi nadwornemu Ł. Opalińskiemu, wydany w formie niepełnej 1874, w całości w Utworach wybranych 1971) oraz Kanikuła (powstały 1647, opublikowany 1844 pod mylnym tytułem Poezje Zbigniewa /!/ Morsztyna).
Także m.in. Fraszki (powstały ok. 1647), Nagrobek (powstał 1647), Pokuta w kwartanie (1652). Przekłady dramatów, na czele ze sztuką P. Corneille'a Cyd albo Roderyk (wystawiona 1660, wydana 1696-1698). Utwory zebrane (1971), 275 wierszy (1977).
KALENDARIUM
| 24 czerwca 1621 - w Wiśniczu na zamku księcia Stanisława Lubomirskiego urodził się syn Andrzeja Morsztyna, późniejszego podczaszego sandomierskiego i Jadwigi z Pobiedzińskich |
| ok. 1638 - wyjazd na studia do Niderlandów, po nich - podróże po Europie |
| 1640 - powrót z zagranica na dwór Tęczyńskich i Opalińskich w Rytwianach pod Sandomierzem |
| 1645 - poselstwo po królową Marię Ludwikę do Paryża i początek kariery dworskiej |
| 1647 - zbiór Kanikuła albo psia gwiazda |
| ok. 1649 - godność stolnika sandomierskiego |
| 1648 - 1659 - wielokrotny udział w pracach sejmowych |
| 1659 - ślub z Katarzyną of Huntly Gordon |
| 1660 - godność referendarza wielkiego koronnego; wystawienie w Zamościu Cyda Corneille'a w przekładzie poety |
|
1662 - zbiór Lutnia
|
|
1667 - 1680 - kilkakrotne poselstwa do króla Francji Ludwika XIV, który przyjm,uje jego poddaństwo w 1678
|
| 1680 - godność sekretarza króla francuskiego |
| 1683 - ucieczka do Francji po powtórnym oskarżeniu o zdradę stanu |
| 8 stycznia 1693 - śmierć w domu w Paryżu (jako hrabia de Chateauvillain) |
