FRANCISZEK KARPIŃSKI
1741 - 1825
Najwibtniejszy poeta sentymentalny polskiego oświecenia - za niezbędne warunki twórczości literackiej uznawał ,,pojęcie rzeczy, serce czułe i piękne wzory". Pisał sielanki i erotyki, w których z prostotą wyrażał uczucia miłosne. W swej poezji reagował także emocjonalnie nie ważne wydarzenia polityczne, a w zbiorze Pieśni nabożnych ukształtował nowy typ wrażliwości religijnej.
Franciszek Karpiński był nazywany przez współczesnych „poetą serca”, to jeden z najważniejszych przedstawicieli sentymentalizmu w Polsce i jeden z najwybitniejszych poetów doby oświecenia. Twórca przepięknych wierszy miłosnych wpisał się na karty historii literatury, jako „śpiewak Justyny”. Przez pewien czas związany z dworem księcia Adama Czartoryskiego, nie umiejąc zrezygnować ze swej niezależności, powrócił na wieś, gdzie starał się odnaleźć swoją arkadię.
Karpiński nie jest jednak wyłącznie twórca liryki miłosnej oraz sentymentalnych sielanek, takich jak słynny wiersz „Laura i Filon”. Tworzył również: dumy, elegie, wiersze patriotyczne, napisał wysoko cenioną autobiografię, na swoim koncie ma również utwory dramatyczne. Poza tym był tłumaczem oraz teoretykiem literatury („O wymowie w prozie albo wierszu”). Jednak współczesny człowiek, czasem o tym nie wiedząc, zna innego rodzaju twórczość poety. Karpiński jest autorem wielu pieśni religijnych, które do dziś są niezwykle popularne. Kto nie słyszał nigdy: „Kiedy ranne wstają zorze”, „Wszystkie nasze dzienne sprawy”, „Zróbcie mu miejsce, Pan idzie z nieba”, czy kolędy „Bóg się rodzi, moc truchleje”?
Choć duża część utworów „śpiewaka Justyny” jest dziś czytana wyłącznie przez historyków literatury, to pewne jest, że ten sentymentalny poeta ma swój wkład w kształtowanie polskiej literatury oraz kultury.
KALENDARIUM
4 października 1741 - w Hołoskowie na Pokuciu urodził sie Franciszek Karpiński, syn Jędrzeja i Rozalii za Szlachtów
|
| 1750 - początek nauki w kolegium jezuickim w Stanisławowie |
1761 - śmierć ojca
|
| 1766 - podjęcie pracy w sądownictwie Iwowskim |
| 1770-1771 - pobyt w Wiedniu |
| 1780 - pierwszy tomik pt. Zabawki wierszem i przykłady obyczajne; przybycie do Warszawy i pobyt w rezydencji Czartoryskich |
| 1784 - opuszczenie stolicy, co oznaczało wyraz w gorzkim wierszu Powrót z Warszawy na wieś |
| 1785 - ponowne przenosiny do Warszawy |
| 1787 - Zabawki wierszem i prozą, siódmy i ostatni tomik |
| 1791 - uzyskanie przywileju królewskiego na dzierżawę Kraśnika na skraju Puszczy Biołowieskiej |
| 1795 - częste pobyty w Grodnie, u zdetronizowanego króla Stanisława Augusta, gdzie poeta poznaje Mikołaja Repnina, generała-gubernatora Litwy |
| 1801 - początek pracy nad pamiętnikiem |
| 1806 - w Warszawie wychodzi czterotomowa edycja Dzieł staraniem i nakładem F. K. Dmochowskiego |
| 16 wześnia 1825 - śmierć poety w nabytej w roku 1818 Chorowszczyźnie, Karpiński zostaje pochowany w pobliskim Łyskowie |
|
